Utanç Travması
Utanç travması kişilere içsel olarak değersizlik, yetersizlik, pişmanlık hissi ile geçmişten gelen, yaşanan kötü olaylar sonucu oluşur. Utanç kaynağında hem kişinin kendi standartlarının altında kalması gibi iç kontrol mekanizmalarıyla hem çevresindekilerin beklentilerinin altında kalması gibi dış kontrol mekanizmaları aracılığıyla utanç travması tetiklenebilir.
Utanç ve suçluluk duygusu, geçmiş dönemden gelen aşırı utanç verici bir durumla karşılaşması sonucunda meydana gelebilmektedir. Meydana gelen utanç travması ile beraber bu kusurluluk hissi, saklama, kaçınma, farklı şeylere yönelme ve çeşitli bağımlılıklar gibi sonuçları doğurabilir. Kişiler utanç duygusunu yadsımak için kimi zaman onu başkalarına yönlendirmeyi veya psikolojik olarak saldırmayı tercih edebilir.
Utanç Travması Nedir?
Utanç travması kişilerin, aşağılanma, güncel sosyal meseleler arasında cinsiyet ve kadın bedeninin objeleştirilmesi konusu psikolojik açıdan ele alınabilir. Kadın bedeninin ötekileştirilerek utanç ve hayranlık nesnesi haline getirilmesi eril bakışın kişilerde yarattığı olumsuz etkiler yüzünden kadın bireylerde daha sık şekilde utanç travması olabilmektedir. Bunun dışında cinsiyeti, bedeni, tercihleri, ekonomik durumu, yaşı, ırkı, dini ve benzeri özellikleri nedeniyle utandırılan kişilerde utanç travmasına itilmiş durumlardır.
Utanç yerleşik sosyokültürel düzeyde utanç verici nitelikler olarak kodlanmış olan konuların, beden, kilo, cilt rengi, sakatlıklar ve engeller değer olarak tekrardan üretilememesi hem utanç konusu olan kişinin hem de çevresindeki kişilerce küçük düşürülmesi denilebilir.
Utanç Travması Neden Olur?
Utancın özellikle çocukluk çağında deneyimlenen durumlarla bağlantısı vardır. Bazı çocukluk deneyimleri travmatik olaylardan oluşmaktadır ve çocukluk çağında travma yaşantıları, 18 yaşına ulaşmamış çocukların fiziksel sağlığını, can güvenliğini, bedensel gelişimini, ruh sağlığını olumsuz bir şekilde etkileyen fiziksel, duygusal, cinsel istismar, ihmal ve diğer sömürü biçimleriyle şekil alabilir. Tüm bu sorunlar utanç travması nedeni olabilmektedir.
Kişilerin travmalarına neden olan utanç verici durumlar kişilerde travmaya yol açabilir. Çocukluk çağında yaşanan ve sürekliliği devam eden utanç duygusu, çocukların kişiliklerinde büyük bir etki uyandırır ve utanç travması sadece çocukluktan değil yetişkinlik veya ergenlik dönemlerinde de görülebilen sorunlar da utanç travmasına neden olabilmektedir.
Utanç Travması Belirtileri
Utanç travmasının meydana gelmesi durumuna bakıldığı zaman öz değerleri ve kim oldukları hakkında kesin yargıya varamayan kişiler, kendilerini zayıf, ufak veya kötü olarak tanımlayarak onay arayışı içerisinde yer alabilirler. Utanç travması belirtileri arasında herhangi bir eleştiri veya hayal kırıklığı bu kişilerin kendileriyle ilgili kesin ve olumsuz bir yargıya varmalarına neden olabilir. Kendilerine atadıkları olumsuz hali veya alınmalarına neden olan durumları suçlamak arasında kararsız kaldıkları zihinsel bir döngüye girerler. Bunun dışındaki belirtileri arasında,
- Yetişkinlik yaşlarında kişiler depresyona, kaygı bozukluğuna veya bağımlılığa daha yatkın olabilmektedir.
- Kişiler kimliklerini diğerlerine göre daha aşağı, değersiz, kusurlu görmekle birlikte başkalarının da kendilerini böyle gördüğüne inanmaktadırlar.
- Sürekli olarak kusur aramaya ve suçlanmaya yatkın olmak, sebebini tam olarak bilemeseler de kendilerini kurban veya sömürülen kişi olarak görebilirler.
- Özgüvenlerinde tutarsız olan artışlar veya azalmalar deneyimleyebilirler.
- Güvensizlikleri ve başarısızlıklarıyla alakalı konuşmaları alay edilmemek ve eleştirilmemek adına erteleyebilirler.
Utanç Travması İçin Ne Yapılmalı?
Uygulayıcının gözetimi altında çocukluk travmalarına ait utanç, öfke, korku ve üzüntü gibi duyguların sağlıklı şekilde ifade edilerek sistemden çıkarmak gerekir. Kendinize öz şefkat uygulamanız da travmalarınızın şifalanmasına yardımcı olabilir. Travmatik yaşantının açtığı yaraların iyileşmesi zaman alabilir ve bu zaman içerisinde kendinizi travmatik anın içine kısılmış hissedebilir, yas tutabilir veya kendinizce travma ile baş etmeye çalışabilirsiniz.
Travmalarda birçok kişi profesyonel yardım alarak tekrardan normal yaşamına geri dönerler. Bu nedenle travmaları kendiniz çözmeye çalışmak yerine bir profesyonel yardım almaya çalışmalıdır.
